Posjetite, zabilježite: Gusinje - grad velikih potencijala

Posjetite Crnu Goru da se uvjerite da je to zemlja posebne ljepote, zemlja kontrasta, surove prirode, pitomih predjela, vrijednih ljudi. Dolazili su u onu zemlju mnogi još od davnih vremena i svoje utiske zabilježili na razne načine, zapisali ili smjestili neđe u dubinu duše. Crnogorci su se uvijek radovali svakom gostu tako da je to njihova značajna osobina koja se zadržala do današnjih dana. Tako ih raduju sve posjete prirodnim ljepotama kojih ima đe god se pogled pruži i noga kroči. Ovoga puta naš pogled se pruža preko plavsko – gusinjskog basena i ljepota Gusinja.

VOLUŠNICA, REZERVAT; NACIONALNI PARK PROKLETIJE

Gusinje je crnogorska opština novijeg datuma. Nalazi se u jugozapadnom dijelu plavsko - gusinjskog basena. Do 2014. godine Plav i Gusinje pripadali su jednoj opštini.
Geografski položaj Gusinja nije posebno povoljan jer se nalazi dalje od važnih prometnih puteva. No iz istorije znamo da je kroz ovu kotlinu vodio stari rimski put od primorja prema Kosovu i dalje prema istoku. Gusinje se nalazi blizu granice sa Albanijom, na ušću rijeke Vruje u Grnčar. Sa juga ga zaklanjaju strmi lanci Prokletija, sa sjevera Visitor. Okruženo je visokim, posebno lijepim planinskim vijencima sa mnoštvom izvora, vodopada, rječica i rijeka. Ipak zbog svog geografskog položaja često ga tretiramo kao sjeverni dio Crne Gore. Toj regiji pripada i po saobraćajnoj povezanosti sa ostalim crnogorskim opštinama.

Ali–pašini izvori najveće stalno kraško vrelo u Crnoj Gori, su jedno od obilježja ovog grada – na 1,5 kilometara od centra, na nadmorskoj visini od 925 metara, biser su prirode ovog kraja

GUSINJE SE NALAZI BLIZU GRANICE SA ALBANIJOM, NA UŠĆU RIJEKE VRUJE U GRNČAR. SA JUGA GA ZAKLANJAJU STRMI LANCI PROKLETIJA, SA SJEVERA VISITOR

Reljef Gusinja je posebno interesantan jer svuda okolo su visoke planine, strme padine, pitomi obronci i strane, doline i uvale. Posebno su surove krečnjačke padine Prokletija đe se nalaze i najviši vrhovi Crne Gore. Ispod njih su blaži oblici reljefa – zelena zona đe se izdižu manje planine.
Geološka građa čitavog područja je takva da privlači izgledom, oblicima reljefa, kao i hidrološkom mrežom.
Hidrologija je zaista izuzetan resurs ovog kraja. Gusinje je pravi hidrološki potencijal. Hidrološku mrežu čini bogatstvo vode: vrela, izvori, glacijalna jezera, manje rijeke. Sve to je od ogromnog značaja za mnoge prirodne djelatnosti. Veći vodeni tokovi su Vrulja, Dolja i Grnčar koje čine rijeku Ljuču, poznatu pritoku Plavskog jezera koja od njega pravi više meandera.

Dolina Grebaje je jedan od najdivnijih prizora Prokletija i jedan od centara sportsko-rekreativnog planinarenja i alpinizma na toj planini

Klimatske karakteristike čine ovaj predio specifičnim. Do 1000m nadmorske visine zastupljena je umjereno kontinentalna i kontinentalna klima. Preko te visine do 1300m je subplaninska a dalje do planinskih vrhova je planinska klima. Ljeta su uvijek topla ali su zime hladne i sniježne. Ipak za Gusinje je specifično i to da se osjeća jak uticaj mediteranske klime preko prevoja Prokletija.

Vusanje

Šumsko bogatstvo predstavlja važan izvor prihoda za ovu opštinu. Šumarstvo i prerađivačka industrija čine značajnu perspektivu za budućnost. Poljoprivreda je značajna privredna grana stanovništva i danas se obavlja na tradicionalan način. Stočarska domaćinstva često ljeti izdižu u planine na katune. Međutim, ima i savremenih manjih farmi i intezivne poljoprivrede. Zaista postoje svi uslovi za proizvodnju ekološki zdrave hrane. Ribarstvo je takođe od posebnog značaja. Zemljoradnička zadruga je u službi proizvodnje zdrave hrane: mesa, mlječnih proizvoda, sakupljanju ljekovitog bilja kao i planinskog voća.
Kada govorimo o Gusinju moramo uzeti u obzir njegove velike prirodne potencijale koji nijesu iskorišćeni.
Turistički resursi Gusinja su zaista ogromni (planine, uvale, vode, šume). Prokletije su posebno perspektivne za razvoj zimskog i ljetnjeg turizma, koji je za sada slabo realizovan, iako postoji ski centar i staze duže nego na našim ostalim planinama.
Što se tiče voda vidjeli smo da se sa njihovim bogatstvom ne može uporediti ni jedan kraj Crne Gore.
Poslije Mareze, ođe imamo najveće vrelo u Crnoj Gori – poznate Ali - pašine izvore.
Na rijeci Skakavici imamo vodopad visok 15 metara, a kanjon Grilje ima više vodopada visokih i do 25m.
Gusinje ima vrlo poznatu i bogatu istoriju. To naselje datira još prije nove ere. Kasnije su tu živjeli Rimljani, Kelti i dr. U osmanskom carstvu tu je bila baza odnosno to je bilo glavno mjesto za Plav, Andrijevicu, Berane, Rožaje. Gradić znamenite istorije ima i vrlo znamenitu arhitekturu. Gusinjani su bili znameniti trgovci pa se u arhitekturi osjeća uticaj primorja, kao i tursko istočnjački. Ostali su značajni kulturno istorijski spomenici: Vezirova džamija se nalazi u centru grada. Napravljena je 1637. godine.

Oko Skakavice - Na rijeci Skakavici imamo vodopad visok 15 metara, a kanjon Grilje ima više vodopada visokih i do 25m

Danas u Gusinju ima 7 džamija, katolička i pravoslavna crkva. Sačuvane su mnoge kule, kuće sa posebnom arhitekturom. O ovom malom Gusinju koje broji nešto više od 4000 stanovnika moglo bi se još mnogo napisati kao što je pisao istoričar Gruda: „Ovo malo Gusinje, nekad nije bilo malo, već je bilo veliko. Ali Gusinje je danas kasaba od nekada moćne varoši“.
Na površini od 157 km2 postoji 42 naselja, sela, zaseoka na nadmorskoj visini od 900-1014m.
Stanovništvo je različitog nacionalnog sastava. Najviše ima Bošnjaka, Albanaca, Muslimana, Crnogoraca, Srba a najviše onih koji su se početkom 20. vijeka iselili po čitavom svijetu kako kažu analitičari u preko 100 država. Najviše ih ima u Americi (Njujork).

Nadam se da će ova mlada opština imati snage da zaustavi iseljavanje stanovništva pomenutim upravljanjem i valorizovanjem velikih prirodnih potencijala koje je priroda darovala Gusinju.

TEKST: KRSTINJA ZEČEVIĆ
FOTO: EDIN JADADIĆ