Kakva nam je postsezona

Promocija Crne Gore ne počiva samo na reklamiranju divnih plaža ili skijaških staza, već na svemu onome između te dvije krajnosti. Da bismo postali istinska cjelogodišnja destinacija, neophodno je truda, više ponude svega što nije već dobro poznato kao ponuda naše zemlje, te sinhronizovano djelovanje svih koji rade u i za crnogorski turizam.

Postsezona. Onaj period u godini kada turisti mogu da uživaju u skrivenim čarima jedne destinacije, nakon što se završi sezona ljetnjih godišnjih odmora, natrpanih plaža i gužvi na putevima. Toliko toga u čemu se može uživati… Ali, koliko turisti – naročito oni kojima Crna Gora i tokom ljeta predstavlja pravo otkriće – znaju da uživaju u nepreglednoj i raznovrsnoj ponudi naše zemlje? I koliko im mi, uopšte, nudimo tako nešto?

Osvrt na postsezonu koja je u toku širom Mediterana, pa i u Crnoj Gori, može nam donekle dati odgovore na sva ova pitanja.

Septembar, oktobar i novembar su mjeseci kada turistička Crna Gora jedva da postoji na mapi svijeta. Glavni razlog je, svakako, izostanak direktnih avio konekcija sa Zapadnom Evropom, odnosno onim većim gradovima u zemljama čiji su stanovnici navikli da putuju tokom cijele godine, a ne samo u jeku ljetnjih godišnjih odmora. No, ne možemo se baš ni pohvaliti adekvatnom promocijom na ovim tržištima. Izostanak detaljnijeg marketing plana - kako na nivou države, tako i u svakom od gradova - koji bi dao jasne smjernice šta i kome reklamiramo u periodu kada sunce, more i plaža nisu primarna ponuda takođe je napravio vakum u periodu koji je ključan za tu čuvenu turističku sezonu koja traje cijele godine.

Rezultati skromnih pokušaja postsezone prethodnih i ove godine su mahom različiti, čemu su najviše doprinijele ograničenja putovanja zbog pandemije koronavirusa skoro cijele 2020. i 2021. godine, te značajne promjene u načinima putovanja ljudi sa tržišta Rusije i Ukrajine uslovljenu ratnim dešavanjima. Iako je zbog svega toga nemoguće uporediti rezultate u protekle tri godine, možemo ipak izvući neke pouke da se na vrijeme pripremimo barem za sljedeću godinu.

Crnogorsko primorje najpoželjnija destinacija za postsezonce

Crnogorsko primorje bi se, bez sumnje, moglo svrstati među potencijalno najpoželjnije destinacije za postsezonu. Razlog ne leži samo u izuzetno velikom broju sunčanih dana u godini, već i u brojnim atrakcijama koje se mogu obići i iskusiti u tom periodu: od kulturno-istorijskih, preko tradicionalnih i manifestacionih, do ponude aktivnog turizma. Evo kakvi su dosadašnji uspjesi primorskih gradova u privlačenju turista u periodu od septembra do kraja novembra. Ključni gosti stižu iz zemalja regiona, prevashodno Srbije, Bosne i Hercegovine, Albanije, Makedonije, zatim Rusije te Njemačke, Velike Britanije i Francuske .

Ulcinj

U Turističkoj organizaciji Ulcinj ističu da su u glavnoj sezoni najbrojniji upravo gosti iz Srbije, Bosne i Hercegovine, sa Kosova i iz Makedonije.

„Značajan je rast broja turista iz Njemačke, Švajcarske, Poljske, Češke i Mađarske. Sajamski nastupi svake godine doprinjeli su da nam se gosti iz Zapadne i Istočne Evrope vraćaju, i to oni koji su bili glavni turisti prije više od tri decenije, kada je Ulcinj bio perjanica turizma ne samo Crne Gore, već i bivše Jugoslavije“, istakli su iz TO Ulcinj.

Kite Surf Dolcinium - Ada Bojana

Upravo ovi gosti su protekle sezone činili oko 30 odsto turista.

Kako bi promovisali ponudu u postsezoni, iz TO Ulcinj su se odlučili za studijske ture za medije i turoperatore iz regiona i Evrope, ali i danas neizostavne društvene mreže. Nadaju se da će, u saradnji sa udruženjima hotelijera i hotelskim kompanijama, na taj način na vrijeme početi snažniju promociju za narednu turističku sezonu.

TO Ulcinj tokom postsezone na teritoriji najjužnije crnogorske opštine ističe uslove za sportski i lovni turizam. Takođe podsjećaju da i dalje imaju goste koji uživaju na gradskim plažama.

„Kapaciteti u hotelima koji rade sa organizovanim grupama i preko turističkih agencija puni su i tokom ovog perioda. Ono što je iz naših planova svakako interesantno jeste obilježavanje pješačkih staza za hiking, u saradnji sa Ministarstvom ekonomskog razvoja i turizma i Opštinom Ulcinj, a uskoro ćemo imati prvi registrovan hiking klub u našem gradu“, najavljuju iz te lokalne turističke organizacije.

Kako bi se na pravi način pripremili za narednu sezonu, ali i cijelu godinu, sa turističkom privredom grada već dogovaraju konkretne poteze.

Bar

U Baru i Budvi je situacija nešto drugačija, a glavni razlog je vlasnička struktura nekretnina koje se koriste kao privatni smještaj. Naime, vlasnici su uglavnom ljudi iz Srbije, Rusije, te nešto manje Ukrajinci, i svi su osnovali velike kolonije u ta dva grada.

Prema podacima lokalne turističke organizacije, Bar u postsezoni ima najveći broj turista iz Rusije (27,48%), Srbije (23,55%) i Ukrajine (11,03%).

I Bar se nada što većem broju turista iz Zapadne Evrope, pa su se pripremili za učešće na sajmovima turizma u Parizu tokom septembra, i u Londonu početkom novembra. Iako se ovakav vid promocije laički smatra skupim, riječ je o najefikasnijoj reklami jedne destinacije. Nijesu samo potencijalni turisti oni koji žele više da saznaju o Crnoj Gori, već to čine i veliki turoperatori od kojih i dalje zavisi popularnost i posjećenost najatraktivnijih turističkih zemalja širom planete.

Bar spada u red onih opština koje su atraktivne festivale i događaje nerijetko „smjestili“ u period prije i poslije glavne sezone, kako bi privukli različite goste i u tom periodu. Tako je tokom septembra održan drugi Festival grožđa, kojim simbolično obilježavaju početak berbe u Crmnici.

Kraljičina plaža u uvali Pećin

„Za sami kraj oktobra i početak novembra u planu su tradicionalne manifestacije Maslinijada, Koštanijada i Dani vina i ukljeve. Ove godine ćemo u tom periodu prvi put organizovati Dane agruma, a biće postavljeni štandovi na kojima će gosti moći da uživaju u raznim delicijama“, ističu iz TO Bar te najavljuju uskoro nove aktivnosti kojima žele da privuku još veći broj turista van sezone.

Budva

Budva, pak, se može pohvaliti značajnim rastom broja gostiju u svojim hotelima iz zemalja van šireg regiona, prije svega Njemačke, Izraela, Velike Britanije i Francuske, dok u sobama i apartmanima najviše borave oni iz Rusije, Ukrajine, Bosne i Hercegovine, Srbije.

TO Budva svoju promociju za postsezonu ne dijeli od one uobičajene, pa je ona namijenjena tržištima sa kojih stiže najveći broj gostiju – od Srbije, Njemačke, Bosne i Hercegovine, preko Francuske, Velike Britanije, Albanije, Poljske, Rusije, Ukrajine i Turske.

„Pokušavamo da budemo stalno prisutni na ovim tržištima kroz razne promotivne kanale, ali sa tendencijom da promotivno animiramo i goste iz onih zemalja sa kojih imamo najavu za uspostavljanje avio konekcija, ali i slabiji odziv posjetilaca“, dodaju iz te turističke organizacije.

Budva je već dugo prepoznatljiva po niz odličnih manifestacija nakon glavne turističke sezone. Konkretno, u „metropoli turizma“ posljednjih nekoliko godina postsezona počinje veoma posjećenim festivalom Sea Dance. Početak septembra rezervisan je i za Petrovac Jazz Festival, koji postoji više od deceniju i po, a slijede Petrovačka noć, festival Stay Tune, Festival umjetnosti…

Crvena glavica plaža

„Fešta koju svi Budvani, njihovi gosti, ali i građani duž čitavog crnogorskog primorja i šire sa nestrpljenjem očekuju cijele godine – Dan širuna, biće održana 8. oktobra. Već u poslijepodnevnim satima počeće defileom i koncertom Gradske muzike Budve, a uslijediće dječiji i sportski program, nastupi klapa i solista i večernji koncert splitske klape „Šufit'od 21 sat“, navode iz TO Budva.

Podsjećaju i na važnu činjenicu da su cijene u većini ugostiteljskih objekata niže i do 30 odsto u odnosu na sezonu, a uz povoljne ponude i paket aranžmane tu su i druge posebne povoljnosti.

„Kraj ljeta u Budvi miriše na domaće grožđe i smokve, a ukoliko želite da otkrijete šta su to zinzule – čarobno kinesko voće, ili kako se u seoskim domaćinstvima prave vino i rakija, posjetite najljepšu rivijeru na Jadranu tokom septembra ili oktobra i uživajte u čarima ovog nesvakidašnjeg podneblja“, dodaju iz ove turističke organizacije.

Postsezona na primorju – osim sunca, plaže i mora

Ulcinj: Pješačenje označenim stazama, pripreme sportista i rekreativaca, lov.

Bar: Festival grožđa u septembru, Maslinijada, Koštanijada, Dani vina i ukljeve i Dani agruma (prvi put ove godine) krajem oktobra i početkom novembra

Budva: Sea Dance, Petrovac Jazz Festival, Petrovačka noć, Stay Tune, Festival umjetnosti tokom septembra, Dan širuna početkom oktobra, uživanje u lokalnim specijalitetima – od voća, preko hrane, do vina i rakije

Tivat: Posmatranja ptica sa tivatskih Solila, aktivni odmor, MICE (sastanci, motivaciona putovanja, kongresi, događaji), obilazak kulturno istorijskih znamenitosti, pješačke staze na Vrmcu i Luštici, panoramski put „Život na Luštici“ (sa TO Herceg Novi).

Tivat

„Najbrojniji gosti u periodu i pred i postsezone su oni sa zapadnoevropskog tržišta, te - tradicionalno - gosti iz Srbije, Albanije, Rusije. Zbog direktnih letova, sada očekujemo dobru posjetu i sa tržišta Turske. Međutim, zapadnoevropska tržišta, prije svega Njemačka i Velika Britanija, kao i skandinavske zemlje su najbitnija za širenje sezone u našoj destinaciji“, istakli su iz Turističke organizacije Tivat.

Herceg Novi: Obilazak Parka prirode Orjen i njegovih pješačkih staza, posjete seoskim domaćinstvima, poluostrvo Luštica sa prirodnim i kulturnim atrakcijama

Tivatska solila

TO Tivat teži da van glavne sezone privuče što veći broj evropskih turista, s akcentom na one zemlje prema kojima postoje direktni letovi avionom.

„Očekujemo da Nacionalna turistička organizacija Crne Gore fokus svojih aktivnosti usmjeri prvenstveno na tržišta Zapadne Evrope i skandinavskih zemalja. Lokalne turističke organizacije mogu biti podrška, ali je bez strateškog pristupa sa nacionalnog nivoa, dobro osmišljene promotivne kampanje i direktnih  letova tokom cijele godine teško očekivati da možemo privući neki značajniji broj turista“, posebno su ukazali iz TO Tivat.

Plaža Movida

Luštica

Prije nego što smo zaokružili ovu godinu, Tivat se već može pohvaliti konkretnim pounudama, ali i rezultatima za narednu sezonu. Postsezonu vide kao idealnu za ljubitelje aktivnog odmora, organizaciju MICE događaja, uživanje na plažama bez pretjerane gužve, te obilazak kulturno istorijskih znamenitosti.

Turističke organizacije Kotora, Tivta i Herceg Novog već su napravile marketinšku kampanju u Velikoj Britaniji, pa je drugi najznačajniji turoperator u toj zemlji, Jet2Holidays, već dobro popunio hotele tokom ovog ljeta. Za naredno, u TO Tivat očekuju i bolju vansezonu, jer je najavljen novi direktan let iz Mančestera ka Tivtu.

„Ove godine smo započeli sa promocijom specifične turističke ponude na tržištu Velike Britanije, aviturizma - posmatranja ptica na tivatskim Solilima. To tržište ima najveći broj ljubitelja ove vrste turizma, čija putovanja se odvijaju u periodu vansezone. Tu su i brojne druge aktivnosti, ali je potrebna intenzivnija i dobro osmišljena nacionalna marketinška kampanja na ovim tržištima“, dodaju iz TO Tivat.

Almara beach club

Tivatska Solila su posebno privlačna ornitolizima i ljubiteljima posmatranja ptica, jer je riječ o jedinstvenoj oazi netaknute prirode sa više od 115 vrsta ptica, pa to vide i kao izuzetan potencijal za razvoj održivog turizma.

Van sezone su posebno interesantni Vrmac sa svojim pješačkim stazama odakle se pruža spektakularan pogled na Boku, ali i panoramski put „Život na Luštici“ na istoimenom poluostrvu čijim obilaskom turisti mogu iskusiti pravi način života na ovom području kroz posjetu domaćinstvima i degustaciju lokalnih specijaliteta. Ova ponuda, nastala u saradnji sa TO Herceg Novi, trebalo bi naredne godine da bude posebno promovisana.

Plavi horizonti

Herceg Novi

Herceg Novi se, pak, može pohvaliti čestim promjenama zemalja koje su na vrhu liste po broju turista. U hotelima su prije tri godine imali značajan broj gostiju iz Njemačke, Francuske, Velike Britanije i Holandije, ali je prošle godine primat uzela Srbija. Gosti iz nama sjevernog susjeda su bili najbrojniji i u privatnom smještaju, a pratili su ih oni iz Rusije i Bosne i Hercegovine.

U TO Herceg Novi smatraju da je ključno da ostanu prisutni na tržištima Rusije i Ukrajine, iako tokom postsezone iz ovih zemalja u proteklom periodu nijesu imali značajan broj dolazaka. Pored njih i regiona, fokusiraće se i na Skandinaviju, te SAD. Smatraju da će postići zacrtano ciljanim kampanjama putem društvenih mreža i drugih Internet kanala, ali se oslanjaju i na promociju putem odabranih sajmova.

TO Herceg Novi kao svoj adut ističe i bogatstvo Parka prirode Orjen, sa mrežom pješačkih staza koje su izuzetno atraktivne u ovo doba godine. Tome se može pridodati i obilazak rijetkih seoskih domaćinstva u ovom dijelu zaleđa crnogorskog primorja. Kako bi sve to što bolje promovisali, evropske turoperatore pozivaju da ih upravo tokom postsezone posjete i upoznaju ponudu Herceg Novog i okoline.

I Žabljak je privlačan prije snijega

Da je za dolazak gostiju u postsezoni potrebna bolja organizacija i koordinacija svih koji se bave turizmom, ukazuju i podaci sa sjevera Crne Gore.

Prema riječima direktorice Turističke organizacije Žabljak Vanje Krgović Šarović zadovoljna je rezultatima glavne sezone, ali ne i onoga što je uslijedilo.

„Nakon vrlo uspješne ljetnje sezone, period postsezone je imao pad posjeta u odnosu na očekivani. Glavni razlog tome su loše vremenske prilike - period kišnog vremena i pada temperature, što je uticalo na limitirano kretanje i boravak turista u planini“, precizirala je ona.

Turiste su privlačile različite aktivnosti u kojima su mogli uživati i pored tako nepovoljnih vremenskih uslova. Najviše su koristili usluge raftinga, te zip line i džip ture.

„A kada je riječ o izletima, u septembru smo imali iznenađujuće veliki broj organizovanih posjeta Crnom jezeru, posebno turista koji su u našu zemlju došli iz Izraela, Egipta i Francuske“, dodala je Krgović Šarović, što dovoljno ilustruje neophodnost dobrog poznavanja i uvezivanja karakteristične ponude određene destinacije u turistima privlačnu cjelinu.

Tokom postsezone, kako je rekla, najčešći su gosti iz Njemačke, Izraela, Srbije, Poljske…

Samo tokom septembra, u ljepotama Žabljaka i njegove okoline uživalo je oko 2.000 turista. Šarović Krgović se nada i da je nastavak trenda posjeta od oko 500 do 600 turista na dnevnom nivou očekivan do polovine oktobra.

Za crnogorsko primorje ključni su gosti iz zemalja Zapadne Evrope

Takva je situacija. No, svi su saglasni u jednom: za crnogorsko primorje ključne su zemlje Zapadne Evrope. Ljudi iz regiona će uvijek dolaziti, to je izvjesno, jer njima putovanje do Crne Gore nije skupo i ne traje dugo.

Ipak, Crna Gora i njeno primorje u periodu kada se sve stišava od ljetnje gužve i vreline može da ponudi mnogo više. Kao što su nam i rekli – sve se to mora povezati u cjelinu, osmisliti način na koji će to biti predstavljeno onim najpoželjnijim turistima iz zemalja Zapadne Evrope, te ostaviti dovoljno vremena da takva ponuda zaživi. Ne može se živjeti samo od sunca, plaže i mora.