UNWTO postala UN Turizam
Nekoliko bolnih godina za turističku industriju tokom pandemije korona virusa samo je ubrzalo proces transformacije koji je raniju Svjetsku turističku organizaciju (UNWTO) sada pretvorilo u tijelo zvučnog imena – UN Turizam, ali čije su glavne aktivnosti postale lobiranje za odabrane strane investitore.
Turizam na globalnom nivou je početkom ove godine dobio novi brend - UN Turizam (UN Tourism). Jednostavni naziv i ne baš atraktivni novi vizuelni identitet sada zamijenili su naziv Svjetska turistička organizacija i logo sa stilizovanim globusom. Krovna organizacija za prikupljanje podataka o turističkoj privredi, mjesto gdje se donose deklaracije kojima se štite i promovišu prava prirode i ljudi, sada ima mnogo više posla jer je svoje aktivnosti sa ministarstava, nevladinih organizacija i asocijacija proširila na povezivanje investitora sa odabranim destinacijama. Ono što je trebalo da svima pokaže kako nas turizam čini jednakima, pretvorilo se u lobiranje za elitističke projekte.
VIJEK RADA
Prvi svjetski rat uništio je mnoge ekonomije, a turizam je bio zaustavljen. S namjerom da putovanja opet postanu redovna pojava za one koji za to imaju i novca, 1925. godine u Hagu, u Holandiji je osnovana Međunarodna unija zvaničnih turističkih propagandnih organizacija (International Union of Official Tourist Publicity Organizations - IUOTPO) koja je trebalo da rješava probleme poput odgovarajućih viza, pasoša i promocije turizma.
No, Drugi svjetski rat je skoro ugasio ovu asocijaciju, ali je 41 zemlja članica 1946. godine preimenovalo u Međunarodnu uniju zvaničnih turističkih organizacija (International Union of Official Travel Organisations - IUOTO) i pet godina kasnije sjedište prebacila u Ženevu, u Švajcarsku. Na njihovu inicijativu, Ujedinjene nacije su 1967. označile kao Međunarodnu turističku godinu, uz slogan „Pasoš za mir“.
Krajem 1974. godine dogodila se nova prekretnica: Generalna skupština IUOTO-a je promijenila statut, pa je od naredne godine zvanično postala Svjetska turistička organizacija (WTO). Njen prvi generalni sekretar bio je Francuz Rober Lonati (Robert C. Lonati), koji je još od 1957. bio na čelu IUOTO-a.
Do danas, na čelu UN Turizma bilo je još samo šestoro ljudi. Lonatija je 1986. naslijedio Austrijanac Vilibald Par (Willibald Pahr), a isto mjesto 1990. godine preuzeo je Meksikanac Antonio Enrikez Savinjak (Antonio Enríquez Savignac). Od 1998. godine generalni sekretar bio je Italijan Franćesko Franđali (Francesco Frangialli) – ali kao predstavnik Francuske u kojoj je do tada radio. Nakon njega je 2010. na to mjesto izglasan Jordanac Taleb Rifai, dok je aktuelni generalni sekretar Gruzijac Zurab Pololikašvili (Zurab Pololikashvili) prvi mandat počeo 2018. godine.
Prije nego što je početkom ove godine postala UN Turizam, Svjetska turistička organizacija je imala još jednu transformaciju 2003. godine, kada je postala specijalna agencija Ujedinjenih nacija. Ujedno je tada promijenila ime u Svjetska turistička organizacija Ujedinjenih nacija (UNWTO) koje je ponosno nosila do kraja prošle godine.
Buduća zgrada UNWTOPrema zvaničnicima, mnogo je razloga zbog čega je ovo udruženje dobilo novi naziv UN Turizam. U eri digitalizacije i potpune dominacije interneta za svaki vid pretraživanja, ovako kratak naziv je lako pamtljiv i lako se povezuje sa onim što je cilj ranije turističke organizacije. Tu je i novi slogan – „Približavamo svijet“ (Bringing the world closer) koji bi takođe trebalo da bolje približi pojam turizma na najjednostavniji način.
„Sa ovim novim brendom, organizacija potvrđuje svoj status specijalizovane agencije Ujedinjenih nacija za turizam i globalnog lidera u razvoju turizma, pokrećući društvene i ekonomske promjene kako bi osigurala da ljudi i planeta uvijek budu u centru pažnje. Ovaj narativ se kreće oko tri glavne poruke: UN kao globalne altruističke organizacije, ideje povezivanja ljudi širom svijeta i koncepta proaktivnosti i kretanja“, rečeno je tada iz sjedišta nekadašnjeg UNWTO.
OBLASTI
Održivi razvoj: Turizam treba da u potpunosti uzima u obzir svoje sadašnje i buduće ekonomske, društvene i ekološke uticaje, rješavajući potrebe posjetilaca, industrije, okoline i zajednica domaćina.
Konkurentnost: Sektor za obavještavanje i konkurentnost turističkog tržišta radi na pružanju znanja i strateških smjernica za podršku turističkim destinacijama, kako bi postao konkurentniji i poboljšalo se upravljanje destinacijom zahvaljujući efikasnim politikama.
Inovacije i investicije: Iskorištavanje inovacija i digitalnog napretka pruža turizmu mogućnosti da poboljša inkluzivnost, osnaživanje lokalne zajednice i efikasno upravljanje resursima u okviru šire agende održivog razvoja UN-a.
Etika, kultura i društvena odgovornost: Odsjek za etiku, kulturu i društvenu odgovornost UN Turizma zadužen je za promociju odgovornog, održivog i svima dostupnog turizma.
Tehnička saradnja: Tehnička saradnja UN Turizma radi na ispunjavanju specifičnih potreba država članica i pružanju podrške u njihovim naporima da razviju i promovišu turističku industriju kao pokretač društveno-ekonomskog rasta, te ublažavanja siromaštva kroz otvaranje novih radnih mjesta.
Statistika: Zvanična statistika predstavlja nezamjenjiv element u informacionom sistemu svakog društva, jer služi vladi, privredi i javnosti prezentovanjem podataka o ekonomskoj, demografskoj, socijalnoj i ekološkoj situaciji.
Uskoro novo sjedište
Sa novim brendom UN Turizam, ova organizacija bi trebalo da dobije i novo sjedište u Madridu. Naime, u martu 2022. godine Španija i tadašnji UNWTO potpisali su memorandum kojim je ta država na 75 godina ustupila B objekat Kongresne palate u Madridu (Palacio de Congresos).
Vlada Španije je u aprilu 2023. godine odobrila projekat preuređenja i proširenja ovih zgrada, koje nisu u funkciji još od 2012. a sada su predodređene da postanu novo sjedište UNWTO. Vrijednost projekta procijenjena je na čak 24,6 miliona eura.
Unutrašnjost postojećeg objekta biće u potpunosti rekonstruisana i na taj način prilagođena novoj namjeni. Takođe, biće dograđen treći sprat. Zamišljeno je da novo sjedište odgovara savremenim arhitektonskim trendovima, koji će ujedno na poseban način istaći svu vrijednost murala na postojećoj fasadi kojeg je dizajnirao čuveni španski slikar Hoan Miro (Joan Miró). Nije precizirano kada će radovi na ovom objektu biti završeni.
ORGANIZACIJA
UN Turizam danas ima 160 država članica i stotine pridruženih članova iz privatnog sektora. Njegovo sjedište je u Madridu, u Španiji. Regionalne kancelarije ima u Nari (Japan) za Aziju i Pacifik, u Rijadu (Saudijska Arabija) za Bliski Istok, dok se očekuje otvaranje jo š dva – U Rio de Žaneiru (Brazil) za Ameriku i u Marakešu (Maroko) za Afriku. Jezici u službenoj upotrebi su arapski, kineski, engleski, francuski, ruski i španski.
Prema statutu i ostalim upravljačkim dokumentima, prioriteti rada su promovisanje održivog razvoja turizma u skladu s Agendom za održivi razvoj UN do 2030. i pratećih 17 globalnih ciljeva. Uz to, rade na razvoju obrazovnih kurikuluma, dostojanstvenog rada, pronalazi talente i pokreće inovacije.
Generalna skupština
Generalna skupština je glavno tijelo UN Turizma. Sastaje se svake dvije godine kako bi usvojila budžet i programe rada, a članice raspravljaju o temama od vitalnog značaja za turistički sektor. Takođe, Generalna skupština svake četiri godine bira generalnog sekretara.
Regionalne komisije
UN Turizam ima šest regionalnih komisija, i to za Afriku, Ameriku, Istočnu Aziju i Pacifik, Evropu, Bliski Istok i Južnu Aziju. Ove komisije se sastaju najmanje jednom godišnje i čine ih svi punopravni i pridruženi članovi iz tog regiona, koji ovdje imaju svojstvo posmatrača.
Izvršni odbor
Izvršni odbor je upravno tijelo UN Turizma. Njegovi članovi su odgovorni da organizacija obavlja svoj posao i pridržava se svog budžeta. Sastaje se najmanje dva puta godišnje, a njegove članove bira Generalna skupština u odnosu jedan na svakih pet punopravnih članova. Kao zemlja-domaćin sjedišta UN Turizma, Španija ima stalno mjesto u ovom tijelu.
Odbori
Specijalizovani komiteti članica UN Turizma savjetuju o upravljanju i programskom sadržaju. To su: Odbor za program i budžet, Odbor za statistiku i satelitski obračun u turizmu, Odbor za turizam i konkurentnost, Odbor za turizam i održivost, Svjetski komitet za etiku u turizmu i Komitet za razmatranje prijava za pridruženo članstvo.
Sekretarijat
Na čelu sekretarijata je generalni sekretar Zurab Pololikašvili, koji nadgleda rad 152 zaposlenih u Madridu. Svi zajedno odgovorni su za implementaciju programa rada UN Turizma i služenje potrebama članica. Pridružene članove podržava direktor s punim radnim vremenom u sjedištu u Madridu. Sekretarijat takođe uključuje regionalnu kancelariju za podršku za Aziju i Pacifik u Nari, Japan, koju finansira japanska vlada, i Regionalnu kancelariju za Bliski istok u Rijadu, Saudijska Arabija, koja je otvorena 2021. Na 25. Generalnoj skupštini, članovi su se složili otvoriti prvu regionalnu kancelariju za Ameriku u Rio de Žaneiru, Brazil i Regionalnu kancelariju za Afriku u Marakešu, Maroko.
Punopravno članstvo
Crna Gora je postala punopravni član Svjetske turističke organizacije (UNWTO) 2007. godine. Svoju novu prijavu za mjesto među punopravnim članovima mogla je da traži tek pošto je zvanično primljena u Ujedinjene nacije. Inače, nekadašnja Savezna republika Jugoslavija postala je članica 2001. godine, a tu poziciju je naslijedila Srbija.
Zahvaljujući ovom članstvu, ministarstva u čijoj je nadležnosti turizam imaju redovnu saradnju sa podršku UNWTO kroz ekspertske savjete i obuku zaposlenih. Ipak, ovakve mogućnosti iz godine u godinu ostaju slabo iskorištene. Uz to, s obzirom na zaostajanje Crne Gore u praćenju statističke metodologije nakon pandemije korona virusa, postavlja se i pitanje vjerodostojnosti i korisnosti podataka koji se u našoj zemlji prikupljaju za oblast turizma.
Inače, UN Turizam trenutno ima 160 država članica, šest pridruženih (Aruba, Flandrija, Hong Kong, Makao, Madeira i Portoriko) i dvije zemlje-posmatrače (Vatikan od 1979, Palestina od 1999).
Članice nisu: Australija, Belgija, Belize, Kanada, Danska, Dominikana, Estonija, Finska, Grenada, Gvajana, Island, Irska, Kiribati, Letonija, Lihtenštajn, Luksemburg, Maršalova Ostrva, Mikronezija, Nauru, Novi Zeland, Sveti Kits i Nevis, Sveta Lucija, Sveti Vinsent i Grenadin, Singapur, Solomonska Ostrva, Somalija, Južni Sudan, Surinam, Švedska, Tonga, Tuvalu, Ujedinjeno Kraljevstvo i SAD. Prema zvaničnoj evidenciji, 18 članica se povuklo iz organizacije, a posljednja je bila Rusija koja je to uradila u aprilu 2022., istovremeno s odlukom UN Turizma da ta zemlja bude suspendovana zbog invazije na Ukrajinu.
Osim toga, UN Tourism ima više od 500 pridruženih članova - uključujući nevladine organizacije specijalizovane za turizam, komercijalna i nekomercijalna tijela i udruženja.
Generalni sekretar
Zurab Pololikašvili može se nazvati „prvim čovjekom svjetskog turizma“, i to ne samo figurativno. Za generalnog sekretara UN Turizma prvi put je izabran 2017, godinu prije nego što je preuzeo funkciju koju i sada obavlja u drugom mandatu.
Za razliku od prethodnika na istoj funkciji, njegovo obrazovanje i dotadašnji poslovi bili su daleko od turizma. Ovaj karijerni diplomata iz Gruzije, diplomirao je bankarstvo u rodnom gradu, Tbilsiju. Prva značajnija pozicija bila je pomoćnik ministra vanjskih poslova Gruzije, zadužen za ekonomske poslove i imenovanja. Jednu godinu bio je i ministar ekonomskog razvoja. Nakon što je prešao u privatni sektor, bio je, pored ostalog, jedan od regionalnih direktora i potpredsjednik najveće gruzijske banke TBC, te izvršni direktor najvećeg fudbalskog kluba u zemlji, Dinama.
Bio je i ambasador i to u Španiji, Andori, Alžiru i Maroku, a zatim i predstavnik svoje zemlje pri Svjetskoj turističkoj organizaciji (UNWTO) dok nije došao na čelo te organizacije. Na krilima dotadašnjeg uspješnog rasta, globalni turizam je tokom njegovog prvog mandata, 2019. godine, došao do najvećih apsolutnih brojki: svaki deseti zaposleni radio je u turizmu, a broj stranih turista dostigao je 1,5 milijardi.
Tokom pandemije korona virusa nalazio se (očekivano) na čelu Kriznog komiteta globalnog turizma i ujedno iskoristio tu poziciju da omogući svoj reizbor. I pored javnog protivljenja brojnih stručnjaka i ranijih generalnih sekretara, Francesca Frangiallija i Taleba Rifaija, Pololikašvili je organizovao izbornu skupštinu UNWTO usred pandemije i velikih ograničenja upravo za međunarodna putovanja. Uz to, članovima skupštine nije dao mogućnost da glasaju onlajn ako se prije toga nisu lično za to prijavili u sjedištu organizacije. Tako su odluku o novom mandatu Pololikašvilija praktično donijeli samo oni koji su ionako angažovani u UNWTO i imaju mogućnost da tako predstavljaju svoje zemlje, a za koje se već znalo kako će se izjasniti.
Generalni sekretari u UNWTO
Nakon reizbora, novi-stari generalni sekretar Zurab Pololikašvili počeo je sve manje da održava balans među državama članicama, a sve više da bira „posebne“, pa je tako svoju zemlju Gruziju proglasio novim globalnim centrom vinskog turizma, afričke zemlje razvijenih industrija – idealnim destinacijama za odmor, a investitorima iz Ujedinjenih Arapskih Emirata otvarao vrata za projekte širom svijeta.
Danas UN Turizam nastavlja da se (deklarativno) zalaže za mnoge napredne ideje, stavljajući u centar održivost, jednakost među ljudima, bolji životni standard i – mir. No, zahvaljujući radu u proteklih par godina, aktivnosti ove organizacije danas najviše liče na poslove nekog ministarstva turizma. Nekadašnji napredni razvoj modela za prikupljanje podataka o turistima i putovanjima, danas su zanemareni. Isto je i sa promocijom putovanja na svim meridijanima i za svakoga, bez obzira na pol, godine, zdravstveni ili materijalni status. UN Turizam promoviše elitizam na najrazličitije načine, a jednakost (i turista i radnika u turizmu) ostaje samo misaona imenica. Zato ne treba sumnjati da će globalna turistička kretanja ove godine zabilježiti mnoge nove rekorde, naročito u prihodima odnosno potrošnji turista na putovanja. I te brojke će samo potvrditi da je održivost u turizmu sve dalje od davno zacrtanih ciljeva.
.jpg)
-100x100-rez.jpg)
.jpg)
-100x100-rez.jpg)
